Najpopularniejszy polski poeta religijny, którego fenomen wykracza poza literaturę – jego wiersze i proza są traktowane, jako przesłanie duszpasterskie i poradniki dobrego życia.
Urodził się 1 czerwca 1915 roku w głęboko wierzącej rodzinie inteligenckiej. W 1927 rozpoczął naukę w Gimnazjum im. Tadeusza Czackiego, w klasie matematyczno-przyrodniczej - zyskał dzięki temu wiedzę z zakresu fauny i flory. Debiutował w 1933 na łamach międzyszkolnego pisma "Kuźnia Młodych", w którym prowadził "Poradnik literacki" oraz publikował wiersze i nowele. W 1935 do wydanej nakładem "Kuźni Młodych" Antologii współczesnej poezji szkolnej weszły trzy wiersze Twardowskiego. Pierwszym tomikiem poety był "Powrót Andersena" (1937), opublikowany w nakładzie 40 egzemplarzy. W 1935 rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. W 1939 otrzymał absolutorium, jednak egzamin magisterski zdał dopiero w roku 1948. W czasie wojny nie należał do Armii Krajowej, ale uczestniczył w działalności konspiracyjnej. Podczas Powstania Warszawskiego przyłączył się do oddziałów AK na Woli. Po upadku powstania przedostał się w okolice Kielc, w sierpniu 1945 wrócił do Warszawy.
W 1945 wstąpił do seminarium duchownego. Święcenia kapłańskie przyjął 4 lipca 1948 roku. Otrzymał posadę wikarego na parafii w Żbikowie k. Pruszkowa, był też katechetą w tamtejszej Państwowej Szkole Specjalnej (dla dzieci upośledzonych) i w Państwowym Domu Dziecka w niedalekiej wsi Koszajec. Czasy te upamiętnił w elegijnych wierszach "Do moich uczniów" i "Pożegnanie wiejskiej parafii". Od 1945 był stałym współpracownikiem "Tygodnika Powszechnego". Właśnie środowisko "Tygodnika Powszechnego" i "Znaku", mimo niechęci cenzury, w latach PRL-u zabiegało o książkowe publikacje utworów Twardowskiego. Ksiądz współpracował również z "Odrą", "Więzią" i "PrzeglądemKatolickim". W 1952 powrócił do Warszawy. Został wikarym w kościele św. Stanisława Kostki na Żoliborzu, a następnie w parafiach Matki Bożej Nieustającej Pomocy na Saskiej Kępie i Wszystkich Świętych przy placu Grzybowskim. W 1959 wydał swój "powtórny debiut", pierwszy po ponad dwudziestu latach zbiór "Wiersze" (w jednym tomie z "Niepowrotnymi godzinami" ks. Pawła Heintscha). Rok później został rektorem przy klasztorze Panien Wizytek na Krakowskim Przedmieściu, gdzie posługę sprawował do końca życia. Był również duszpasterzem warszawskich środowisk twórczych, a także katechetą dzieci i młodzieży, do których adresował zbiory prozy, m.in. "Zeszyt w kratkę", "Rozmowy z dziećmi i nie tylko z dziećmi" (1973) oraz "Patyki i patyczki" (1987). Ogromną popularnością cieszyły się jego kazania, a mieszkanie księdza licznie odwiedzali czytelnicy. Za najważniejszy element swojego życia, prymarny w stosunku do literatury, Twardowski uważał powołanie kapłańskie i modlitwę. W listopadzie 1993 ksiądz Twardowski przeszedł zawał serca. Zmarł 18 stycznia 2006 roku. Choć jego wolą było spocząć na Powązkach Wojskowych obok rodziców, został pochowany – decyzją prymasa Polski – w nowo budowanej Świątyni Opatrzności Bożej w Wilanowie.
Twardowski stworzył w polskiej poezji "nowy język wiary". Zamiast rozumowego, teologicznego poznania proponował franciszkańską "wiarę radosną" i absolutne, przypominające dziecięcą ufność, zawierzenie Stwórcy. Znakiem Boga jest w poezji ks. Twardowskiego jego dzieło: przyroda i drugi człowiek. Kluczową wartością jest miłość – Boga do człowieka oraz człowieka do Boga i bliźnich. Paradoksalnie, równie istotna jest radosna zgoda na samotność i cierpienie, wpisane w porządek świata i pozwalające człowiekowi stać się "przezroczystym", otwartym na działania Boga. Przewodniczką w wierze jest Matka Boża - w poezji ks. Twardowskiego silny jest nurt mariologiczny. Charakterystyczne dla tej twórczości jest przedstawianie skomplikowanych problemów wiary i filozofii w sposób prosty, dostępny dla mniej wyrobionych czytelników. Język księdza Twardowskiego jest bliski codziennemu, często pojawiają się w nim wyrażenia potoczne. Poezja ta jest chętnie czytana, bo mówi o sprawach najprostszych i bliskich każdemu: miłości, tęsknocie, wierze, cierpieniu, ale i doskonałości świata. Z drugiej strony, Twardowski nieraz widziany jest jednowymiarowo, jako "uśmiechnięty ksiądz". Na marginesie pozostaje obecny w tej poezji element bólu, świadomości własnych grzechów i wahań wiary.
Wieloletnia przyjaźń łączyła Twardowskiego z Anną Kamieńską - pisała o niej w "Notatnikach": "Notatnik 1965-1972" (1982); "Notatnik 1973-1979" (1987). Liczne wiersze związane z osobą księdza Twardowskiego oraz inspirowane jego twórczością zawiera tom Anny Kamieńskiej: "Dwie ciemności"(1984). Wiersze księdza Twardowskiego zamieszczane były w antologiach, z których najwcześniejsze to "Słowa na pustyni" (1971) ze wstępem kardynała Karola Wojtyły oraz "Kolumbowie i współcześni" Andrzeja Lama (1972). Obecnie pojawiają się niemal w każdym zbiorze poezji polskiej. Poezję ks. Twardowskiego tłumaczono na wiele języków, przede wszystkim na niemiecki, potem na angielski, słowacki, niderlandzki, węgierski, włoski.
Poezja:

• "Powrót Andersena". Nakładem Księgarni F. Hoesicka, Warszawa 1935
• "Wiersze". Wydawnictwo Pallotinum, Poznań 1959
• "Znaki ufności". Społeczny Instytut Wydawniczy "Znak", Kraków 1970
• Poezje wybrane. Wybór i wstęp autora. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1979. Biblioteka Poetów
• "Niebieskie okulary". Społeczny Instytut Wydawniczy "Znak", Kraków 1980
• "Który stwarzasz jagody". Wiersze wybrane. Wyboru dokonał Andrzej Kaliszewski.Wydawnictwo Literackie, Kraków 1982 (1988)
• "Nie przyszedłem pana nawracać. Wiersze 1937-1985". Wybór i opracowanie Jacek Giebułtowicz. Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, Warszawa 1986 (osiem wydań do 1994)
• "Tak ludzka". Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1990
• "Uśmiech Pana Boga". Wiersze dla dzieci, Warszawa: Nasza Księgarnia, 1991
• "Kasztan dla milionera". Wiersze dla dzieci, Warszawa: Nasza Księgarnia, 1993
• "Krzyżyk na drogę". Kraków: Znak, 1993
• "Trzeba iść dalej, czyli spacer biedronki". Wiersze wszystkie 1981-1993. Zebrała i opracowała Aleksandra Iwanowska. Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, Warszawa 1994
• "Rwane prosto z krzaka". Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1996 (wyd. II: 1998). Kolekcja Poezji Polskiej XX Wieku
• "Biedroneczko leć do nieba. Lekcja literatury z Heleną Zaworską". Wybór: Jan Twardowski, Aleksandra Iwanowska. Wydawnictwo Literackie, Kraków 1997
• "Bóg prosi o miłość". Kraków: WL, 1998
• "Niebo w dobrym humorze". Warszawa: PIW, 1998
• "Miłość miłości szuka". Wiersze 1937-1998. T. I-II. Zebrała, opracowała, posłowiem i kalendarium opatrzyła Aleksandra Iwanowska. Państwowy Instytut Wydawniczy, Księgarnia Św. Wojciecha, Warszawa-Poznań 1999
• "Mała ojczyzna", Olszanica: Wydawnictwo BOSZ, 2002
• "Zaufałem drodze". Wiersze zebrane 1932-2006. Zebrała i opracowała Aleksandra Iwanowska. Oficyna Wydawnicza ASPRA - JR, Warszawa 2007

Proza:

• "Zeszyt w kratkę". Kraków: Znak, 1973
• "Nowy zeszyt w kratkę". Poznań: Wydawnictwo Pallotinum, 1986
• "Patyki i patyczki". Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, 1987
• "Niecodziennik". Kraków: Maszachaba, 1991
• "Autobiografia. Myśli nie tylko o sobie". T. I-II. Opracowała Aleksandra Iwanowska. Wydawnictwo Literackie, Kraków 2006, 2007

O poecie pisali:

• Zofia Zarębianka, "Poezja wymiaru sanctum: Kamieńska, Jankowski, Twardowski". Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego KUL, Lublin 1992
• Andrzej Sulikowski, "Świat poetycki księdza Jana Twardowskiego". Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1995. Tom zawiera bibliografię i kalendarium życia księdza (do 1995)
• Marek Karwala, "Świat poetycki księdza Jana Twardowskiego". Kraków 1996
• Bogdan Zeler, "Po wiersz tak prosty, że każdy zrozumie. O poezji księdza Jana Twardowskiego". Unia, Katowice 2001
• Waldemar Smaszcz, "Ks. Jan Twardowski - poeta nadziei. Życie i twórczość". Unikat, Białystok 2003
• "Bibliografia i recepcja twórczości", [w:] Budzić nadzieję. Abecadło dziewięćdziesięciolatka. Wybrała, opracowała, posłowiem, kalendarium i bibliografią opatrzyła Aleksandra Iwanowska. Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2005 (kalendarium i bibliografia do maja 2005)
• Jolanta Kowalewska-Dąbrowska, "Językowy obraz Boga i człowieka w poezji Jana Twardowskiego". Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2006
• Stanisław Grabowski, "Jan Twardowski. Kalendarium życia i twórczości 1915-2006". Wydanie II zmienione. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 2006

Rozmowy i wywiady z poetą:

• "Jestem bo jesteś". Z księdzem Janem Twardowskim rozmawia Helena Zaworska. Wydawnictwo Literackie, Kraków 1999
• "Jedynie miłość ocaleje". Z Janem Twardowskim rozmawia Milena Kindziuk. Pax, Warszawa 1999
• Marian Schmidt, "Niecodzienne rozmowy z księdzem Janem Twardowskim". Prószyński i S-ka, Warszawa, 2000
• "Ludzie, których spotkałem. Waldemara Smaszcza rozmowy z ks. Janem Twardowskim". Wydanie II rozszerzone. "Unikat", Białystok 2001
Wybrane publikacje przetłumaczone:

• niemiecki: "Geheimnis des Lächelns". Wybór i przekład Karin Wolff. St. Benno Verlag, Lipsk 1981; Bóg prosi o miłość. Gott fleht um Liebe. Wybór i opracowanie Aleksandra Iwanowska. Przekład Karl Dedecius i in. Wydawnictwo Literackie, Kraków 1998
• angielski: "Kiedy mówisz. When You Say". Wybór i opracowanie Aleksandra Iwanowska. Przekład Stanisław Barańczak i in. Wydawnictwo Literackie, Kraków 2000


Autor: Małgorzata Olszewska, grudzień 2007. Tekst opracowany do projektu internetowej"Antologii polskiej poezji od Średniowiecza do wieku XXI" wg koncepcji Piotra Matywieckiego. Aktualizacja: maj 2015.